Note print: ₹10 ರಿಂದ ₹500 ರವರೆಗೆ, ನೋಟು ಮುದ್ರಿಸಲು ಎಷ್ಟು ಖರ್ಚು ಮಾಡುತ್ತದೆ? ನೋಟು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸುವ ಕಾಗದ ಯಾವುದು?

Note print: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಂದರೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ದೇಶದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಮುದ್ರಣಾಲಯಗಳಿವೆ, ಮೊದಲನೆಯದು ನಾಸಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ, ಎರಡನೆಯದು ದೇವಾಸ್, ಮೈಸೂರು ಮತ್ತು ಸಲ್ಬೋನಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನ ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸಲು, ವಿಶೇಷ ರೀತಿಯ ಕಾಗದ ಮತ್ತು ಶಾಯಿಯನ್ನು ವಿದೇಶಗಳಿಂದ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಅದರ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ₹10, ₹20, ₹50, ₹100, ₹200 ಮತ್ತು ₹500 ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆರ್‌ಬಿಐ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಸಣ್ಣ ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಅಂದರೆ 10, 20 ಮತ್ತು 50 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸುವ ವೆಚ್ಚ ಸುಮಾರು 1 ರಿಂದ 2 ರೂಪಾಯಿಗಳಷ್ಟಿದೆ.

ಇನ್ನು ₹100ರ ನೋಟುಗಳಿಗೆ ₹2-3 ಮತ್ತು ₹500ರ ನೋಟುಗಳಿಗೆ ಸುಮಾರು ₹2.5-3 ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. 2022-23ರಲ್ಲಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸಲು ₹4,900 ಕೋಟಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ಸರ್ಕಾರವು ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸಲು ಖರ್ಚು ಮಾಡುವ ಹಣ ಮುದ್ರಿಸುವ ಹಣದ ಮೌಲ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ನೋಟುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾಗದವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ವಿಶೇಷ ರೀತಿಯ ಹತ್ತಿ ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾಗದವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಗದವು ವಾಟರ್‌ಮಾರ್ಕ್, ಭದ್ರತಾ ದಾರ, ಮೈಕ್ರೋ ಲೆಟರಿಂಗ್, ಬಣ್ಣ ಬದಲಾಯಿಸುವ ಶಾಯಿಯಂತಹ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಬಹುದು. ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸುವ ವೆಚ್ಚ ಹೆಚ್ಚಾಗಲು ಇದೇ ಕಾರಣ.

ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಆರ್‌ಬಿಐ ಲಕ್ಷಾಂತರ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವರದಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, 2022-23ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸುವುದಕ್ಕೇ ಸುಮಾರು 4900 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಿದೆ. ಈ ವೆಚ್ಚವು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ನೋಟುಗಳ ಬೇಡಿಕೆ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯುವುದರ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈಗ ನಾವು ನಾಣ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದರೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ವೆಚ್ಚವಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸರ್ಕಾರವು 1 ರೂ. ನಾಣ್ಯವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಸುಮಾರು 1.6 ರೂ.ಗಳನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.