2016 ರಲ್ಲಿ, ರಾತ್ರೋ ರಾತ್ರಿ 500,1000 ರೂ. ಗಳ ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯಗೊಳಿಸಿ ಜನತೆಗೆ ಶಾಕ್ ಕೊಟ್ಟ ನರೆಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಮನಿಯ ಹರಿವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಈ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದು, ದೊಡ್ಡ ನೋಟುಗಳ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಆರ್ಬಿಐ) 2000 ರೂಪಾಯಿ ಮತ್ತು 500 ರೂಪಾಯಿಗಳ ಹೊಸ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ್ದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದಿರುವ ವಿಚಾರ.
ಈ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಹೊಸ ಭದ್ರತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಕೆಲವು ಸಮಯದಿಂದ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳ ಸುದ್ದಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಹರಿದಾಡುತ್ತಿದ್ದು, ದೇಶದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಎಸ್‌ಬಿಐ) ದೇಶದ ಜನರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿದೆ.
ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಚಲಾವಣೆ ಬಹಳ ವೇಗವಾಗಿ ಪಸರಿಸುತ್ತಿರುವ ಕುರಿತು ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದೆ. ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ನಂತರ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ 2000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಇಳಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, 2018-19ನೇ ಸಾಲಿನಿಂದ ಈ ನೋಟುಗಳ ಮುದ್ರಣಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಇಂಡೆಂಟ್ ಹಾಕಿಲ್ಲ . ನೋಟ್ ಬ್ಯಾನ್ ಮಾಡುವ ಮುನ್ನ 500 ರೂ ಮತ್ತು 1000 ರೂ ಮುಖಬೆಲೆಯ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳು ಬಹಳ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿದ್ದವು.
ಒರಿಜಿನಲ್ ನೋಟಿನಂತೆಯೇ ಬಣ್ಣ ನಿಖರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಜನರೊಳಗೆ ಕೈಬದಲಾವಣೆಯಾಗಿ ನಕಲಿ ಹಾಗೂ ಒರಿಜಿನಲ್ ನೋಟುಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ತಿಳಿಯಲು ಕೊಂಚ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈಗಲೂ 500 ರೂ ಮುಖಬೆಲೆಯ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಇವೆ.
ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಮೌಲ್ಯಯುತ ಕರೆನ್ಸಿ ನೋಟು ರೂ 2,000 ನೋಟುಗಳ ಚಲಾವಣೆ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಕುಸಿದಿದ್ದು, ಹಿಂದಿನ ದಿನಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಈಗ 2000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳ ಚಲಾವಣೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಇಳಿಕೆಯಾಗಿದೆ.
2020-21ನೇ ಸಾಲಿನ ವಾರ್ಷಿಕ ವರದಿಯಲ್ಲಿ, ಒಟ್ಟು ಕರೆನ್ಸಿ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿ 2,000 ರೂ.ಗಳ ನೋಟುಗಳ ಪಾಲು ಶೇಕಡಾ 17.3 ರಷ್ಟಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (RBI) 2021-22 ರ ಹಣಕಾಸು ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ರಸ್ತುತ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿರುವ 2,000 ರೂ ನೋಟುಗಳ ಒಟ್ಟು ಮೌಲ್ಯವು ಈಗ ಶೇಕಡಾ 13.8 ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ .
ಎನ್ಸಿಆರ್ಬಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ ದತ್ತಾಂಶದ ಪ್ರಕಾರ, 2021ರಲ್ಲಿ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 60ರಷ್ಟು 2,000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳು ನಕಲಿಯಾಗಿದ್ದು, ನಿಜಕ್ಕೂ ಅಚ್ಚರಿ ಮೂಡಿಸಿದೆ. ನಕಲಿ ಕರೆನ್ಸಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸರ್ಕಾರ ನೋಟುಗಳ ಅಪನಗದೀಕರಣ ಮಾಡಿದರೂ ಕೂಡ ಈಗಲೂ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳ ಚಲಾವಣೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದು ಖೇದಕರ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ.
ಆರ್ಬಿಐ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, 2019-20ರಲ್ಲಿ, 5,47,952 ರೂಪಾಯಿ ಮೌಲ್ಯದ 273.98 ಕೋಟಿ 2,000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿದ್ದವು. ಇದು ಒಟ್ಟು ನೋಟುಗಳ ಚಲಾವಣೆಯ ಶೇಕಡಾ 22.6 ರಷ್ಟಿದೆ. ಇದು 2020-21ರಲ್ಲಿ 245.10 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಂದ 4,90,195 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗೆ ಇಳಿದಿದೆ. ಆದರೆ, 2021-22ರಲ್ಲಿ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿದ್ದ 2,000 ರೂ.ಗಳ ನೋಟುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 214.20 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗೆ ಇಳಿದಿದ್ದು, ಇದರ ಮೌಲ್ಯ 4,28,394 ಕೋಟಿ ರೂ. 2020-21ರಲ್ಲಿ ಶೇ.2 ಮತ್ತು 2019-20ರಲ್ಲಿ ಶೇ.2.4ರಷ್ಟಿದ್ದ 2,000 ರೂ.ಗಳ ನೋಟುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಈಗ 2021-22ರಲ್ಲಿ ಶೇ.1.6ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ.
ಮಾರ್ಚ್ 31, 2018ರ ವೇಳೆಗೆ, 336.3 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ 2,000 ರೂ.ಗಳ ನೋಟುಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿದ್ದವು, ಇದು ನೋಟುಗಳ ಚಲಾವಣೆಯ ಒಟ್ಟು ಚಲಾವಣೆಯ ಶೇಕಡಾ 3.27 ರಷ್ಟಿತ್ತು ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 37.26 ರಷ್ಟಿತ್ತು. ಆದರೆ ಮಾರ್ಚ್ 31, 2022 ರವರೆಗೆ, 214.20 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ 2,000 ರೂ.ಗಳ ನೋಟುಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಇದು ಒಟ್ಟು ನೋಟುಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 1.6 ರಷ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 13.8 ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ.
ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಪರಾಧ ದಾಖಲೆಗಳ ಬ್ಯೂರೋ (National Crime Records Bureau) ಪ್ರಕಾರ, 2021ರಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 20.39 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳನ್ನ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದ್ದು, ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾದ ಒಟ್ಟು ನೋಟುಗಳಲ್ಲಿ 60 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು 2,000 ರೂ. ಎನ್ಸಿಆರ್ಬಿ ಪ್ರಕಾರ, 2016 ಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿ ಕೊಂಡಿರುವ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.
2016ರಲ್ಲಿ 15.92 ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳನ್ನ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ, 2017 ರಲ್ಲಿ ಏರಿಕೆಯಾಗಿ 28.10 ಕೋಟಿ ರೂಗಳು ದೊರೆತಿವೆ.
ಇದೇ ರೀತಿ 2019 ರಲ್ಲಿ 17.95 ಕೋಟಿ ರೂ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳ ಚಲಾವಣೆ ಯಾಗಿದ್ದರೆ, 2020 ರಲ್ಲಿ 92.17 ಕೋಟಿ ರೂ. , 2021 ರಲ್ಲಿ 20.39 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಶ್ಟು ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳು ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ. 2021 ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‍ನಲ್ಲಿ, 2018-19 ರಿಂದ 2,000 ರೂ.ಗಳ ನೋಟುಗಳನ್ನ ಮುದ್ರಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಆದೇಶಗಳನ್ನ ನೀಡಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸರ್ಕಾರ ಸಂಸತ್ತಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದೆ.
2000 ರೂಪಾಯಿ ನೈಜ ಮತ್ತು ನಕಲಿ ನೋಟಿನಲ್ಲಿ ನಡುವೆ 3 ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ.
ಅಸಲಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ನೋಡಿದಾಗ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ನೀರುಗುರುತು(ವಾಟರ್‌ಮಾರ್ಕ್) ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳಲ್ಲಿ ಈ ವಾಟರ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಈ ವಾಟರ್‌ಮಾರ್ಕ್ ನಕಲಿ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಗೋಚರಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಟಿಪ್ಪಣಿಯ ಕೆಳಗಿನ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಡಾರ್ಕ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಟಿಪ್ಪಣಿ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಬಂದಾಗ, ಅದನ್ನು ಆರಾಮವಾಗಿ ನೋಡಬಹುದು. ನಕಲಿ ಟಿಪ್ಪಣಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಗುರುತು ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ, ಈ ಬಾಕ್ಸ್ ನಕಲಿ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳಲ್ಲಿನ ಮೂಲಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಉದ್ದವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ.
ಭಾರತ, ಆರ್ಬಿಐ ಮತ್ತು 2000 ಗಳನ್ನು ಭದ್ರತಾ ದಾರದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಟಿಪ್ಪಣಿಯನ್ನು ಲಘುವಾಗಿ ಮಡಿಸಿದಾಗ ಈ ದಾರದ ಬಣ್ಣವು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದಿಂದ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೋಟನ್ನು ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ನೋಡಿದರೆ, ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗಮನಿಸಬಹುದು.ಹಳೆಯ ಟಿಪ್ಪಣಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಚಿತ್ರದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ಸ್ಥಾನ ಸ್ವಲ್ಪ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.
