ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಾಗ ದೇವಾಲಯಗಳು ಅಥವಾ ನಾಗರ ಆರಾಧನೆಯು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ಅನೇಕ ನಾಗ ದೇವಾಲಯಗಳು ಶಿವ ಅಥವಾ ಕಾರ್ತಿಕೇಯನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ನಾಗ ದೇವಾಲಯಗಳಾವುವು..?
ಇಲ್ಲಿದೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ 7 ನಾಗ ದೇವಾಲಯಗಳು :
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸರ್ಪಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಹಲವಾರು ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸರ್ಪಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ ಇದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ದೇವರೆಂದು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಹಾವುಗಳನ್ನು ದೇವರೆಂದು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ನಾಗದೇವತೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೆನೇ ಹಾವುಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದು ಪಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ಹಾವು ಸತ್ತರೆ ಅದರ ಪಾಪಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ನಾಗ ದೇವಾಲಯಗಳು ಹೀಗಿವೆ..
ಅಗಸನಹಳ್ಳಿ ನಾಗಪ್ಪ, ಬೆಂಗಳೂರು ಇಲ್ಲಿ
ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವರಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯು ನರಸಿಂಹನ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿರುವ ಇರುವೆ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ಚಿನ್ನದ ಬಣ್ಣದ ಹಾವು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಆಶೀರ್ವಾದ ಪಡೆಯಲು ಬರುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಅಗಸ್ತ್ಯ ಮುನಿಯು ಧ್ಯಾನ ಮಾಡಿರುವುದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಅಗಸನಹಳ್ಳಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ.
ನಾಗರಕೋಯಿಲ್ ಪಟ್ಟಣದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಸರ್ಪಗಳ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನಾಗರ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯವು ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ
ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ – ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ನಾಗರಾಜ, ಆದರೆ ಗಣೇಶ, ಶಿವ, ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಸ್ವಾಮಿ ಮತ್ತು ದ್ವಾರಪಾಲಕ ಮುಂತಾದ ಉಪದೇವರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ನಾಗರಾಜನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಐದು ತಲೆಯ ಸರ್ಪವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಾಗರಕೋಯಿಲ್ ನಗರವು ನಾಗರಾಜ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ.
ತಿರುನಾಗೇಶ್ವರಂನಲ್ಲಿರುವ ನಾಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ
ದೇವಾಲಯವು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಶಿವ
ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಅಧಿದೇವತೆ ಕೇತು. ಪೌರಾಣಿಕ ಹಾವುಗಳಾದ ದಕ್ಷಕ್, ಕಾರ್ಕೋಟಕ ಮತ್ತು ಆದಿ ಶೇಷ ನಾಗಗಳು ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತವೆ ಎನ್ನುವ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ.
ಕೇರಳದ ಮನ್ನಾರ್ಸಲಾದಲ್ಲಿರುವ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯ ನಾಗದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಸರ್ಪಗಳ ರಾಜನಾದ ನಾಗರಾಜ ದೇವರಿಗೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ದೇವಾಲಯ. ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದೊಳಗೆ ಸುಮಾರು 30,000 ಕಲ್ಲಿನ ನಾಗರ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳಿವೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು 3,000 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದು. ನವವಿವಾಹಿತರು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದವರು ಸಂತಾನ ಭಾಗ್ಯವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ಭುಜಿಯ ಕೋಟೆಯು ಗುಜರಾತ್‌ನ ಭುಜ್‌ನ
ಹೊರವಲಯದಲ್ಲಿದೆ. ಕೋಟೆಯು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಡಿದ ಕೊನೆಯ ನಾಗ ಕುಲದ ಭುಜಂಗನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಜಾನಪದ ನಂಬಿಕೆಯೊಂದಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯರು ನಾಗನ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಭುಜಿಯ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮೇಲೆ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದನ್ನು ಭುಜಂಗ ನಾಗ ದೇವಾಲಯ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ನಾಗ ಪಂಚಮಿಯಂದು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸುತ್ತ ಜಾತ್ರೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ, ಈ ಕೋಟೆಯು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ವಶದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಮದ್ದುಗುಂಡುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕುಕ್ಕೆ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮುಖ್ಯ ದೇವರು ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ, ವಾಸುಕಿ ಮತ್ತು ಶೇಷ, ಸರ್ಪ ದೇವರುಗಳು. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಸುಂದರವಾದ ಕುಮಾರ ಪರ್ವತ ಶಿಖರವನ್ನು ಅದರ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಾಗಿ ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಕುಮಾರಧಾರಾ ನದಿಯಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದಲ್ಲಿನ ಗುಹೆಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸುಕಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಹಾವುಗಳು ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದಿವೆ ಎಂಬ ಪ್ರತೀತಿ ಇದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವುದರಿಂದ ಸರ್ಪದೋಷ ನಿವಾರಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ದಟ್ಟವಾಗಿ ಇದೆ.
ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಹಾವುಗಳ ರಾಜ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಶೇಷನಾಗನು ಪಹಲ್ಲಾಮ್ ಬಳಿ ಸರೋವರವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ ಶೇಷನಾಗನು ಇನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎನ್ನುವ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ ಮತ್ತು ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಅದರ ದಡದಲ್ಲಿ ಸರ್ಪ ದೇವರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಮರನಾಥ ಗುಹೆಗೆ ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳು ಈ ಸರೋವರಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ಶೇಷನಾಗನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ಥಳದ ಅದ್ಭುತ ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಹಚ್ಚ ಹಸಿರಿನ ಸಸ್ಯವರ್ಗವು ನಿಜಕ್ಕೂ ಭಕ್ತಾದಿಗಳನ್ನು ಮಂತ್ರಮುಗ್ಧರನ್ನಾಗಿಸುತ್ತದೆ.
