ಕ್ರಿಮಿನಲ್‌ ಪ್ರಕರಣವೊಂದರಲ್ಲಿ ಆರೋಪಿಯು ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧಿ ಎಂದು ಸಾಬೀತಾದ ಬಳಿಕ ಆ ಅಪರಾಧವು ವಿರಳಾತಿವಿರಳ ಪ್ರಕರಣವಾಗಿದ್ದರೆ ಅಪರಾಧಿಗೆ ಸಾವಿನ ಶಿಕ್ಷೆ ನೀಡುವುದೇ ಮರಣದಂಡನೆ. ಭಾರತೀಯ ಅಪರಾಧ ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮರಣದಂಡನೆಯು ಅತ್ಯುಗ್ರ ಶಿಕ್ಷೆ.
ಸಂವಿಧಾನದ 21ನೇ ಪರಿಚ್ಛೇದವು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಜೀವಿಸುವ ಹಕ್ಕಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಗಂಭೀರವಾದ ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆಯನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಿ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಇಳಿಸುವ ವಿಶೇಷ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮರಣ ದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗಲ್ಲು; ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಿಕ್ಕ ಬಳಿಕ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಕೊಂದ ನಾತೂರಾಮ್‌ ಗೋಡ್ಸೆಯನ್ನು ಮೊಟ್ಟಮೊದಲಿಗೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಎರಡನೆಯದು ಶೂಟ್‌ ಮಾಡುವ ಮುಖಾಂತರ; 1950ರ ಆರ್ಮಿ ಕಾಯ್ದೆ ಪ್ರಕಾರ ಮಿಲಿಟರಿ ಕೋರ್ಟ್‌ಗಳು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಲು ಅಥವಾ ಗುಂಡು ಹೊಡೆದು ಸಾಯಿಸಲು ಆದೇಶ ನೀಡಬಹುದು. ಕೆಲ ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಡೆದು ಕೊಲ್ಲುವ ಅಥವಾ ವಿಷದ ಇಂಜೆಕ್ಷನ್‌ ನೀಡಿ ಕೊಲ್ಲುವ ಪದ್ಧತಿಗಳಿವೆ.
ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿರುವ ಬಕ್ಸರ್‌ ಜೈಲು ನೇಣು ಕುಣಿಕೆ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ದೇಶದಲ್ಲೇ ಹೆಸರುವಾಸಿ. ಇದೀಗ ಬಕ್ಸರ್‌ ಜೈಲು ಮತ್ತೆ ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಬಿಹಾರದ ಬಕ್ಸರ್‌ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಕಾರಾಗೃಹಕ್ಕೆ 10 ಮರಣ ದಂಡನೆಯ ಕುಣಿಕೆ ಹಗ್ಗ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲು ಆದೇಶ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಅಪರಾಧಿಗಳನ್ನು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸುವ ಹಗ್ಗಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಕ್ಸರ್‌ ಜೈಲಿನ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಪರಿಣತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ನೇಣು ಹಗ್ಗವನ್ನು ಕೈಯಿಂದಲೇ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಹಿತ್ತಾಳೆಯ ತಂತಿಗಳು ಅದರೊಳಗಿರುತ್ತವೆ.
ಅಪರಾಧಿಯನ್ನು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸುವ ಮೊದಲು, ಆರೋಪಿಯ ತೂಕದ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ನೇಣು ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ, ಖೈದಿಯನ್ನು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸುವ ಮೊದಲು, ಮರಣದಂಡನೆಕಾರನು ಖೈದಿಯ ತೂಕದ ಪ್ರತಿಕೃತಿಯನ್ನು ನೇತುಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ನೇತಾಡುವ ಹಗ್ಗವನ್ನು ಅಂತಿಮಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಪರಾಧಿಯ ಸಂಬಂಧಿಕರಿಗೆ 15 ದಿನಗಳ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ತಿಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸುವ ಮೊದಲು ಕೊನೆಯ ಬಾರಿಗೆ ಖೈದಿಯನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಬಹುದು.
ನೇಣಿಗೇರಿದ ದಿನದಂದು ಕೈದಿಗೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿ ಹೊಸ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸುವ ಮೊದಲು, ಖೈದಿಗೆ ಅವನ ಕೊನೆಯ ಆಸೆಯನ್ನು ಕೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜೈಲಿನ ಕೈಪಿಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕೈದಿಯ ಅದೇ ಆಸೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸುವ ಮೊದಲು, ಮರಣದಂಡನೆಕಾರನು ಆರೋಪಿಯ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ‘ನನ್ನನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸಿ, ನಾನು ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ನಾನು ಕಾನೂನಿನಿಂದ ಬಲವಂತವಾಗಿದ್ದೇನೆʼ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಇದರ ನಂತರ, ಅಪರಾಧಿ ಹಿಂದೂ ಆಗಿದ್ದರೆ, ಮರಣದಂಡನೆಕಾರನು ಅವನಿಗೆ ʻರಾಮ್-ರಾಮ್ʼ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ ಅಥವಾ ಅವನು ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಗಿದ್ದರೆ, ಅವನು ಕೊನೆಯ ಬಾರಿಗೆ ಅವನಿಗೆ ʻಸಲಾಂʼ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಇದಾದ ನಂತರ ಮರಣದಂಡನೆಕಾರನು ಯಾರ ಮಾತನ್ನೂ ಕೇಳುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕುಣಿಕೆಯನ್ನು ಎಳೆದು ಅಪರಾಧಿಯನ್ನು ಅವನ ಪ್ರಾಣ ಹೋಗುವವರೆಗೂ ನೇಣು ಹಾಕುತ್ತಾನೆ. ಇದರ ನಂತರ, ವೈದ್ಯರು ಅಪರಾಧಿಯ ನಾಡಿಮಿಡಿತವನ್ನು ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಸಾವು ಖಚಿತವಾದ ಬಳಿಕ ಅಗತ್ಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮುಗಿದು ಬಳಿಕ ಮೃತದೇಹವನ್ನು ಸಂಬಂಧಿಕರಿಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
