ದಕ್ಷಿಣ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಅಮರನಾಥ ಗುಹಾ ದೇಗುಲದ ಬಳಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಸಾವುಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಹ ವಿನಾಶಕ್ಕೆ ಅತಿಯಾದ ಮಳೆ ಕಾರಣವೇ ಹೊರತು, ಮೇಘಸ್ಫೋಟವಲ್ಲ ಎಂದು ಭಾರತೀಯ ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆ (ಐಎಂಡಿ) ಶುಕ್ರವಾರ ಹೇಳಿದೆ.
ಮಳೆಗೂ ಮೇಘಸ್ಪೋಟಕ್ಕೂ ಏನು ವ್ಯತ್ಯಾಸ ?
ಮೇಘ ಸ್ಫೋಟ ಅಂದರೆ, ವಾಟರ್ ಬಲೂನ್ ಒಡೆದು ಹೋಗಿ ನೀರು ಸುರಿಯುವುದು ಅನ್ನುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿರುವ, ವಾಟರ್ ಬಲೂನ್ ಥರದ ನೀರಿನ ಗುಂಪು ಒಮ್ಮೆಲೇ ಒಡೆದು ಮೇಘಸ್ಪೋಟ ಆಗುತ್ತದೆ ಅನ್ನುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯರ ನಂಬಿಕೆ. ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಕ್ಲೌಡ್ ಬರ್ಸ್ಟ್ ಅಂತ ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಮೇಘ ಸ್ಫೋಟ ಅಂತ ನಾವು ಕರೆಯುವ ಘಟನೆ ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಳೆ ಬೀಳುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಆದರೆ ಮಳೆಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಮೇಲೆ ಅದಕ್ಕೆ ಮೇಘಸ್ಪೋಟವಾ ಅಥವಾ ಮಳೆಯಾ ಎಂದು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಹವಾಮಾನ ಕೇಂದ್ರವು ಒಂದು ಗಂಟೆಯಲ್ಲಿ 100 ಮಿಮೀ ಮಳೆ ಬಂದರೆ ಇದನ್ನು ಮೇಘಸ್ಫೋಟ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇಘಸ್ಪೋಟದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ 20 ಮಿಲಿಮೀಟರ್ ನಷ್ಟು ಮಳೆ ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಸುರಿಯುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ 25 ಮಿಲಿ ಮೀಟರ್ ಮಳೆ ಬಂದರೆ, ಅದರ ಅರ್ಥ 25,000 ಟನ್ನಿನಷ್ಟು ಮಳೆ ಒಂದು ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ಮೇಲೆ ದೊಪ್ಪನೆ ಒಂದು ಗಂಟೆಯ ಒಳಗೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. 75 ಮಿಲಿ ಮೀಟರ್ ಮಳೆ ಬಂದರೆ, ಅದರ ಅರ್ಥ 75,000 ಟನ್ನಿನಷ್ಟು ಮಳೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಗಂಟೆಯ ಒಳಗೆ, ಒಂದು ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುತ್ತದೆ. ಎಷ್ಟೋ ದೊಡ್ಡ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಇಂತಹ ಮಹಾಮಳೆ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಟನ್ ಯಾ ಕ್ಯೂಸೆಕ್ಸ್ ನಷ್ಟು ನೀರನ್ನು ಹೊರಕ್ಕೆ ಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟು ಬೇಗ ಬಿದ್ದ ಮಳೆ ಪ್ರವಾಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಂದೊಡ್ಡುತ್ತದೆ. ಕಾರಣ ನಮ್ಮ ಡ್ರೈನೇಜ್ ಗಳು, ಚರಂಡಿ, ಮೋರಿ, ನದಿಗಳು – ಯಾವುವೂ ಅವುಗಳ ಸುರಕ್ಷಿತ ಹರಿವಿಗೆ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆಗ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಪ್ರವಾಹ.
ಅಮರ್ ನಾಥ ಅಪ್ ಡೇಟ್ !
ಹವಾಮಾನ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಶುಕ್ರವಾರ ಸಂಜೆ 4.30 ರಿಂದ 6.30 ರ ನಡುವೆ ದೇಗುಲದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ 31 ಮಿಮೀ ಮಳೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಮೋಡದ ಸ್ಫೋಟ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಳೆಯಾಗಿದೆ.
ಅಮರನಾಥ ಗುಹೆ ದೇಗುಲದ ಬಳಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಹವಾಮಾನ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಮುನ್ಸೂಚನೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪರ್ವತಗಳು ತಮ್ಮ ದುರ್ಗಮತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಹವಾಮಾನ ನಿಗಾ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ.ಇನ್ನು ನಿನ್ನೆ ಸಂಭವಿಸಿದ ಪ್ರವಾಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ 16 ಜನರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ದೇಗುಲದ ಸಮೀಪವಿರುವ ಟೆಂಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಅಡುಗೆಮನೆಗಳು ಶುಕ್ರವಾರ ಸಂಜೆ ಸುರಿದ ಮಳೆಯ ನಂತರ ನೀರಿನ ರಭಸದಿಂದ ಹರಿದು ಬಂದ ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಕಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಜಖಂಗೊಂಡಿವೆ. ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಳೀಕರಣಗೊಂಡ ಮೋಡವಾಗಿತ್ತು. ಅಂತಹ ಮಳೆ ಈ ವರ್ಷದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿಯೂ ಇಂತಹ ಘಟನೆಗಳು ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಎಂದು ಶ್ರೀನಗರದ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಹವಾಮಾನ ಕೇಂದ್ರದ ನಿರ್ದೇಶಕಿ ಸೋನಮ್ ಲೋಟಸ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಹವಾಮಾನ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮೇಘಸ್ಫೋಟಗಳನ್ನು ಊಹಿಸಲು ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟಕರವೆಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಏಕೆಂದರೆ ನೌಕಾಸ್ಟ್ ಅನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಅಥವಾ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಅವು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಮತ್ತು ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಕ್ಲೌಡ್‌ಬರ್ಸ್ಟ್ ಪೀಡಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾದ ರೇಡಾರ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಅಥವಾ ಅಂತಹ ಘಟನೆಗಳ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಒಬ್ಬರು ಹೆಚ್ಚಿನ ರೆಸಲ್ಯೂಶನ್ ಹವಾಮಾನ ಮುನ್ಸೂಚನೆಯ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
